تانک ازت چیست و در کجا از آن استفاده می‌شود؟

تانک ازت یا همان مخزن نیتروژن مایع یکی از تجهیزات حیاتی در بسیاری از صنایع علمی، پزشکی و تحقیقاتی است. این وسیله به‌گونه‌ای طراحی شده که بتواند نیتروژن مایع با دمای حدود منفی ۱۹۶ درجه سانتی‌گراد را برای مدت طولانی در شرایط پایدار و ایمن نگهداری کند. تانک ازت نقش حیاتی و مهمی  در ذخیره نمونه‌های زیستی در مراکز ناباروری ، نگهداری واکسن‌ها، اسپرم دام‌ها و همچنین استفاده در فرایندهای صنعتی و تحقیقاتی دارد.

ممکن است شما هم جزء کسانی باشید که به دنبال خرید تانک ازت مناسب با کار خوتان باشید اما در رابطه با مدل ها و نحوه ی عملکرد آن سوال هایی داشته باشید. ما در این مقاله از آبان مهر، قصد داریم تا به‌ صورت جامع بررسی کنیم که تانک ازت چیست، چگونه کار می‌کند، چه انواعی دارد و در چه جاهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

 همچنین نکات مهمی در خرید، قیمت، نگهداری و تعمیر آن را مرور می‌کنیم تا انتخابی آگاهانه و مطمئن داشته باشید.

معرفی کامل تانک ازت

تانک ازت یکی از تجهیزات آزمایشگاهی مهم و محفظه‌ای عایق و مقاوم است که برای نگهداری و حمل نیتروژن مایع (Liquid Nitrogen)  از آن استفاده می شود.

نیتروژن مایع در واقع همان گاز نیتروژن است که طی فرآیند تقطیر جزء به جزء هوای مایع در دمای بسیار پایین به حالت مایع در می‌آید. این مایع بی‌رنگ، بی‌بو و غیرقابل اشتعال بوده و دمای آن حدود منفی ۱۹۶ درجه سانتی‌گراد است. به‌دلیل این دمای فوق‌العاده پایین، نیتروژن مایع یکی از قوی‌ترین و ایمن‌ترین سردکننده‌های طبیعی در جهان محسوب می‌شود.

تانک ازت یکی از تجهیزات آزمایشگاهی و محفظه‌ای عایق و  مخصوص برای نگهداری و حمل نیتروژن مایع (Liquid Nitrogen) میباشد. نیتروژن مایع  این ماده به دلیل دمای بسیار پایین خود، به‌عنوان یکی از بهترین سردکننده‌ها در جهان شناخته می‌شود. وظیفه اصلی تانک ازت، نگهداری طولانی‌مدت نیتروژن مایع بدون تبخیر زیاد و با حداقل اتلاف حرارتی است.

وظیفه اصلی تانک ازت، نگهداری طولانی‌مدت نیتروژن مایع با حداقل تبخیر و اتلاف حرارتی است تا شرایطی پایدار و فوق‌سرد برای حفظ نمونه‌های حساس فراهم شود. این نمونه‌ها شامل اسپرم، تخمک، جنین، سلول‌های بنیادی، نمونه‌های خونی، سرم‌ها، بافت‌های زیستی و واکسن‌ها هستند که در دمای بسیار پایین باید زنده و سالم بمانند. تانک ازت در مراکزی مانند کلینیک‌های ناباروری، بانک‌های سلولی و بافتی، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، مراکز دامپزشکی و صنایع دارویی و بیوتکنولوژی به‌طور گسترده برای نگهداری این مواد استفاده می‌شود.

اجزای سازنده تانک ازت

تانک ازت به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد نیتروژن مایع به شیوه‌ای خاص ساخته می‌شود. اجزای تشکیل دهنده تانک ازت عبارت اند از:

• درب اولیه تانک ازت که به نام  LOCKABLE DOOR  معروف است جهت قفل درب تانک ازت برای  محافظت از دسترسی به نمونه‌ها تعبیه شده است.
• درب یونولیتی تانک نیتروژن مایع که جهت جلوگیری از خروج نیتروژن مایع و تبادل دمایی با هوای بیرون تانک تعبیه شده است. و در سایزهای  5، 8، 12.5، 18 و 22.5 سانتی متر موجود می‌باشد.

• دسته حمل کانتینر ازت برای جا به جایی و حمل تان ازت.
• بدنه ایزوله سازندگان، این تانک‌ها را به صورت دو جداره و با بدنه‌ای از جنس آلومینیوم با عیار بسیار بالا می‌سازند تا توانایی نگهداری نیتروژن با دمای منفی ۱۹۶ درجه سانتیگراد را داشته باشد و به راحتی آسیب نبیند.
• کنیستر تانک ازت که به آن قاشق یا ملاقه هم گفته می‌شود، ابزاری  است که در کار با نیتروژن مایع و استفاده از مخزن نگهداری آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• بدنه بیرونی

این طراحی دقیق و علمی باعث می‌شود تانک ازت بتواند نیتروژن مایع را برای هفته‌ها یا حتی ماه‌ها بدون افت محسوس دما نگه دارد.

بررسی انواع تانک ازت

انواع تانک ازت با توجه به کاربرد، اندازه و طراحی، تانک‌های ازت در چند گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند این دسته بندی شامل :

تانک ازت های آزمایشگاهی

برای استفاده در مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های پزشکی طراحی شده‌اند. این مدل‌ها معمولاً ظرفیت‌های متوسطی دارند و تبخیر آنها بسیار کم است تا مواد حساس به دما را در شرایط پایدار نگه دارند.

 تانک ازت های صنعتی

در صنایع تولیدی و فنی برای سردسازی قطعات، انجماد سریع یا فرآیندهای حرارتی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. بدنه‌ی این مدل‌ها ضخیم‌تر و مقاوم‌تر است تا در برابر فشار و استفاده مداوم دوام بیاورد.

تانک ازت کنیستردار

دارای سبدها یا کنیسترهایی در داخل مخزن هستند که برای ذخیره نمونه‌های زیستی مانند اسپرم، سلول‌های بنیادی یا نمونه‌های بافتی به‌کار می‌روند. این مدل بیشتر در کلینیک‌های ناباروری و مراکز دامپزشکی دیده می‌شود.

تانک ازت رک‌دار

در مدل‌های پیشرفته‌تر، به‌جای سبد، از رک‌های فلزی یا پلاستیکی برای چیدمان دقیق نمونه‌ها استفاده می‌شود. این مدل در بانک‌های خون و مراکز کرایوژنیک بزرگ کاربرد دارد.

تانک ازت ذخیره‌ای

هدف از این نوع، نگهداری حجم بالایی از نیتروژن مایع برای شارژ سایر تانک‌ها یا دستگاه‌ها است. معمولاً در ظرفیت‌های بالا (۵۰ تا ۲۴۰ لیتر) تولید می‌شوند و نرخ تبخیر بسیار پایینی دارند.

روش استفاده از تانک ازت و نکات کار با آن

برای استفاده از تانک ازت کافیست ابتدا نیتروژن مایع را درون تانک بریزید و سپس نمونه‌های خود را درون کنیستر یا رک موجود در تانک قرار دهید و سپس  کنیستر و یا رک را به درون تانک و در جای مناسب خود قرار دهید.

فقط در استفاده از تانک های ازت باید به نکاتی توجه داشته باشید که در ادامه ذکر شده است:

نگهداری و ایمنی تانک ازت

• هنگام کار با تانک ازت و ورود و خروج رک ها حتما از دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید.
• از تماس رک به ناحیه گردن تانک جلوگیری کنید.
• از نگهداری طولانی مدت رک ها در دمای اتاق بپرهیزید.
• به صورت هفتگی مقدار ازت موجود داخل تانک را چک کنید.
• از چرکردن بیش از حد ازت مایع در تانک بپرهیزید.
• به دلیل تبخیر سریع نیتروژن مایع درب تانک را طولانی مدت باز نگذارید.
• هر چند وقت یک‌بار جداره‌ها بررسی و خشک شوند تا از زنگ‌زدگی جلوگیری شود.
• بخار نیتروژن ممکن است اکسیژن محیط را کاهش دهد؛ بنابراین باید در فضای باز یا دارای تهویه کار شود.
• حمل تانک ازت همیشه با درپوش بسته و بدون تکان شدید باشد و برای حمل تانک ازت های بزرگ بهتر است از چرخ حمل تانک ازت استفاده گردد. و همیشه آنرا به صورت عمودی جا به جا کنید.
• از قرار دادن تانک بر روی سطوح سیمانی اجتناب کنید. برای این منظور بهتر از پالت و یا کفپوش‌های پایه‌دار چوبی استفاده نمایید. سطوح سیمانی، زمینه را برای آسیب به مخزن مهیا خواهند کرد.

رعایت این نکات طول عمر تانک ازت را بالابرده و باعث حفظ ایمنی کاربران میشود.

کاربرد تانک ازت در صنایع مختلف

پزشکی و مراکز ناباروری

تانک ازت در بیمارستان ها و آزمایشگاه هایی که مطالعات تحقیقاتی گوناگون انسانی انجام می دهند بیشترین  استفاده را دارند.خون و فرآورده های خونی، تخمک‌ها و اسپرم ‌ها و اعضای بدن اهداء شده در مخزن نیتروژن مایع نگهداری می‌شوند و در حقیقت میتوان گفت بیمارستان‌ها ممکن است بزرگترین مصرف کننده مخزن های ازت مایع باشند. آزمایشگاه های پاتوبیولوژی هم معمولا نمونه های تحقیقاتی و مورد آزمایش خود را در این مخازن نگهداری می‌کنند. این مخازن در حجم های ۳ تا  ۶۵ لیتر تولید می شود و برای مصارف صنعتی مخزن های بزرگتر و مخصوص تولید و عرضه می‌گردد.

کاربرد نیتروژن مایع در صنایع

همانطور که اشاره شد نیتروژن یا همان ازت در حالت طبیعی خود گازی شکل بوده و گاز بی‌خطری است . این گاز در دمای ۲۱۰- به شکل مایع  تغییر شکل می‌یابد. در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، این برودت برای انجماد و تازه نگهداشتن مواد غذایی و حفظ بافت طبیعی محصول مناسب است و از آنجایی که نیتروژن عنصری بی‌ضرر است در صنایع غذایی و بسته بندی از این ماده زیاد استفاده می‌‌‌شود. همچنین جهت سرد کردن انواع فلزات، خنک سازی بتن و صنایع دامپروری از ازت مایع استفاده می‌شود. تانک ازت در این فرآیند برای تأمین نیتروژن مایع مورد نیاز نقش دارد.

تانک ازت در صنعت دامپروری

صنعت دامپروری یکی دیگر از صنایعی است که در آن تانک ازت مورد استفاده قرار می‌گیرد. شاید این مورد باعث تعجب شما بشود اما در دامپروری برای تلقیح مصنوعی و اصلاح نژاد دام‌ها، اسپرم  دام‌ها در مخزن ازت مایع نگهداری می‌شود.

دامپزشکان یا خود دامداران سیکل باروری دام های ماده را تحت نظر می‌گیرند. در زمان مناسب و هنگام تخمک گذاری دام، با تلقیح مصنوعی  اقدام به باروری دام‌های خود می کنند.همین طور با تلفیق تخمک ها و اسپرم های دام‌های پر تولید، اقدام به اصلاح نژاد گله می‌کنند. نتیجه این اصلاح نژاد، به وجود آمدن نژاد های تلفیقی جدید و دام هایی با تولید  بالای شیر و گوشت است. همینطور مسابقات سالانه برای انتخاب زیباترین دام‌ها برگزار می شود که شرکت کردن و برنده شدن در این مسابقات برای بیشتر مزرعه داران اهمیت فراوان دارد.

نکات مهم هنگام خرید تانک ازت

هنگام خرید تانک ازت باید چند فاکتور کلیدی را در نظر بگیرید:

• ظرفیت: انتخاب حجم مناسب (از ۳ تا ۲۴۰ لیتر) بر اساس کاربرد.
• جنس بدنه: آلومینیوم سبک برای جابجایی آسان، یا استیل ضدزنگ برای مقاومت بالا.
• نرخ تبخیر: هرچه کمتر باشد، نگهداری طولانی‌تر خواهد بود.
• برند و گارانتی: محصولات برندهای معتبر دوام و ایمنی بیشتری دارند. تانک ازت های mve  ساخت کشور آمریکا و برند yds چین که جز برندهای معروفی هستند در اندازه ها و مدل های مختلف در بازرا ایران وجود دارند.
• وزن و طراحی: برای کارهای سیار بهتر است از مدل‌های سبک‌تر استفاده شود.

یکی از اشتباهات رایج بسیاری از کاربران این است که هنگام خرید فقط به ظرفیت توجه می‌کنند، در حالی که نرخ تبخیر و عایق‌بندی مهم‌ترین معیار در عملکرد واقعی تانک است.

قیمت تانک ازت و عوامل مؤثر بر آن

قیمت تانک ازت بسته به عوامل زیر متغیر است:

• ظرفیت (هر لیتر بیشتر، هزینه بالاتر)
• برند و کشور سازنده
• نوع کاربرد (آزمایشگاهی، صنعتی، پزشکی و…)
• امکانات جانبی (کنیستر، رک، سوپاپ ایمنی و…)
• مدت گارانتی و خدمات پس از فروش

به‌طور کلی، قیمت تانک ازت کوچک آزمایشگاهی از چند میلیون تومان شروع می‌شود و مدل‌های بزرگ ذخیره‌ای ممکن است ده‌ها میلیون تومان قیمت داشته باشند.
پیشنهاد می‌شود هنگام مقایسه قیمت، به نرخ تبخیر و دوام بدنه هم توجه شود، نه فقط عدد قیمت.

تعمیر و سرویس تانک ازت

تانک ازت معمولاً عمر بالایی دارد، اما در اثر استفاده مکرر و مواردی مثل

• ضربه از جمله موارد شایعی است که باعث خارج شدن تانک ازت از حالت خلا و غیر کاربردی بودن آن می‌شود.
• تانک ازت باید همیشه به  صورت ایستاده حمل شود در غیر اینصورت احتمال آسیب دیدن تانک خیلی بالاست.
• هر تانک ازت طول عمر مشخصی دارد معمولا بعد از 10 سال استفاده، عمر تانک ازت به سر آمده و از حالت خلاء خارج می‌شود.

دچار آسیب هایی مثل نشتی جداره داخلی، افت سریع سطح نیتروژن و یخ زدگی غیرعادی اطراف گردن تانک میشوند در چنین شرایطی، بهتر است تانک توسط تعمیرکاران متخصص تجهیزات کرایوژنیک بررسی و سرویس شود. هرگونه سوراخ یا خرابی در عایق خلأ می‌تواند عملکرد تانک را به‌شدت کاهش دهد.

یکی از مراکز معتبر در حوزه ی واردات و فروش تجهیزات آزمایشگاهی به خصوص تانک های ازت شرکت آبان مهر میباشد. این شرکت به‌عنوان یکی از مراجع تخصصی فروش و همچنین تعمیر تجهیزات کرایوژنیک و آزمایشگاهی در ایران، سال‌هاست که در زمینه تأمین و مشاوره انواع تانک ازت فعالیت دارد.

ویژگی‌هایی مانند تنوع ظرفیت‌ها، کیفیت ساخت بالا، ارائه مشاوره فنی قبل از خرید و خدمات پس از فروش مطمئن باعث شده کاربران آزمایشگاهی و مراکز درمانی، آبان مهر را به‌عنوان مرجع اصلی خود انتخاب کنند.

تمامی محصولات عرضه‌شده در آبان مهر مطابق با استانداردهای بین‌المللی نگهداری نیتروژن مایع هستند و برای کاربردهای مختلف از پزشکی تا صنعتی طراحی شده‌اند.

تانک ازت ابزاری حیاتی برای ذخیره و نگهداری نیتروژن مایع است که در پزشکی، دامپزشکی، صنایع و تحقیقات علمی کاربرد گسترده دارد. شناخت ساختار، انواع و ویژگی‌های هر مدل کمک می‌کند انتخابی دقیق‌تر داشته باشید و از سرمایه خود بهترین بهره را ببرید.

اگر قصد دارید درباره مدل‌های مختلف بیشتر بدانید یا خریدی مطمئن و تخصصی داشته باشید، پیشنهاد می‌شود به صفحه تانک ازت آبان مهر سر بزنید و مدل‌های مختلف به همراه اطلاعات جامع هر مدل را مشاهده کنید