همه‌چیز در مورد اثبات ذخایر؛ فاکتور اصلی اعتبار یک صرافی!

پس از فروپاشی صرافی FTX در نوامبر ۲۰۲۲، صنعت ارز‌های دیجیتال شروع به جست‌وجوی راه‌حل‌هایی کرد تا به سرمایه‌گذاران اطمینان دهد که این پلتفرم‌های معاملاتی متمرکز ایمن هستند. ایده‌ای که منجر به ایجاد سازوکار اثبات ذخایر (PoR) شد، یک گزارش است که وضعیت کنونی ذخایر سرمایه صرافی را نشان می‌دهد.

شاید بارها نام این مفهوم به گوشتان خورده باشد، ولی دقیقا ندانید که چه منظوری دارد. اگر تا آخر این مقاله همراه ما باشید به درک خوبی از این مفهوم می‌رسید و تمام مواردی که لازم است در این خصوص بدانید را خدمت شما عزیزان بیان می‌کنیم.

اثبات ذخایر چیست؟

اثبات ذخایر (Proof of Reserve) یک روش راستی‌آزمایی برای تأیید این مسئله است که یک صرافی ارز دیجیتال، ذخایر کافی برای پشتیبانی از دارایی‌های دیجیتال کاربران خود را دارد.

این نتایج که به‌صورت یک گزارش منتشر می‌شود، همچنین نشان می‌دهند که آیا صرافی در زمان‌های بحران، نقدینگی کافی متناسب با دارایی‌های کاربرانش دارد یا نه. به زبان ساده یک گزارشی است که نشان می‌دهد صرافی‌ها دارایی‌های دیجیتالی کافی برای پوشش دارایی کاربران دارند یا خیر.

نکته: با توجه به سیاست‌های تحریمی، در ایران هیچ صرافی داخلی دست به انتشار POR نمی‌زند. اما این به معنای سرمایه گذاری نکردن در این صرافی‌ها نیست. ما برای شما لیستی از بهترین صرافی های ارز دیجیتال ایرانی تهیه کردیم که می‌توانید با خیالی راحت از آن‌ها استفاده کنید. برای مطالعه لیست برو روی اینجا کلیک کنید.

در ادامه به مثالی در این خصوص می‌پردازیم:

اثبات ذخایر راهی است برای شرکت‌ها برای نشان دادن اینکه واقعاً پول یا دارایی‌هایی را که ادعا می‌کنند در اختیار دارند. برای مثال، فرض کنید یک قلک دارید که تمام سکه‌های خود را در آن نگه‌می‌دارید. برای اینکه به دوستان خود ثابت کنید واقعاً 10 دلار در قلک خود دارید، باید تمام سکه‌ها را بشمارید و به دوستان خود نشان دهید که 10 دلار سکه دارید.

اثبات ذخیره شرکت‌های ارزهای دیجیتال به ایجاد اعتماد به کاربران خود کمک کرده و تضمین می‌کند که شرکت به طور تقلبی عمل نمی‌کند.

چرا اثبات ذخایر مهم است؟

اثبات ذخایر (PoR) در فضای کریپتو بسیار مهم است، زیرا اعتماد و شفافیت کاربران را نسبت به صرافی‌ها افزایش میدهد. در ادامه به چند مورد از اهمیت اثبات ذخایر می‌پردازیم:

تأیید پرداخت بدهی

آدیت، حسابرسی یا ممیزی‌های PoR تأیید می‌کند که یک شرکت رمزارزی دارایی کافی برای پشتیبانی از تمام سپرده‌های مشتریان خود را دارد. این امر خطر ورشکستگی شرکت و از دست‌دادن وجوه کاربران را کاهش می‌دهد.

افزایش اطمینان کاربر

کسب و کارهای ارز دیجیتال با نشان دادن سلامت مالی خود به صورت عمومی می‌توانند به کاربران اطمینان دهند که دارایی‌های آنها ایمن است. این امر به ویژه پس از هک‌ و خرابی صرافی‌ها بسیار مهم است.

بحران نقدشوندگی در بازار

در ادامه به اهمیت نقدینگی بازار و بحران نقدینگی می‌پردازیم:

چرا نقدینگی بازار مهم است؟

سرمایه‌گذاران بازار کریپتو از معامله‌گران روزانه گرفته تا هولدرها سبک متفاوتی دارند، اما وجه مشترک آنها تمایل به بازگشت سرمایه است. نقدینگی بازار، به‌ویژه در زمان بازار نزولی یا مواقع بحران اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا به این معنی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون بی‌ثباتی یک کوین یا توکن، معاملات خود را انجام دهند یا دارایی‌های خود را برداشت کنند. نقدینگی بالا به معنای حجم معاملات بالایی است که انجام می‌شود که ثبات بازار را نشان می‌دهد. برعکس، نقدینگی پایین بازار به معنای حجم معاملات کمتر، سرمایه‌گذاران کمتر و در نتیجه بی‌ثباتی در بازار است. در این شرایط، خطر دستکاری بازار بیشتر است، زیرا خرید یا دامپ گسترده یک دارایی رمزارزی با نقدینگی پایین می‌تواند منجر به اثر گلوله برفی شود و به طور گسترده بر الگوهای معامله در آینده تأثیر بگذارد. در اصل با وجود نقدینگی پایین خطر پامپ و دامپ نیز وجود دارد.

بحران نقدینگی کریپتو چیست؟

در دنیای کریپتو، بحران نقدینگی زمانی رخ می‌دهد که یک صرافی فاقد ارز فیات یا دارایی‌های دیجیتال قابل تبدیل برای تسهیل تراکنش‌های کاربران باشد. همانطور که قبلاً ذکر شد، انتظار می‌رود وجوه کاربران در پلتفرم‌های کریپتو با نسبت یک‌به‌یک در ذخایر متعلق به صرافی پشتیبانی شود که باید هرگونه مشکل نقدینگی را برطرف کند. با این حال، مشکلات زمانی به وجود می‌آیند که یک موضوع اقتصادی گسترده‌تر مانند رکود باعث شود مردم به دلیل نگرانی در مورد ثبات بازار، معاملات ناگهانی یا برداشت‌های بزرگ انجام دهند. در این موارد، صرافی‌ها ممکن است معاملات را مسدود کنند، به این معنی که کاربران نمی‌توانند دارایی‌های خود را مبادله، تبدیل یا برداشت کنند.

اثبات ذخایر چگونه انجام می‌شود؟

اثبات ذخایر (PoR) از طریق دو روش اصلی قابل دستیابی است (البته ممکن است این بخش کمی تخصصی باشد):

1.ممیزی‌های شخص ثالث (Third-Party Audits)

این رویکرد سنتی شامل یک حسابرس مستقل است که ترازنامه شرکت ارزهای دیجیتال را بررسی می‌کند. حسابرس یک اسنپ‌شات از تمام دارایی‌های شرکت می‌گیرد و تأیید می‌کند که آنها با سپرده‌های کاربران مطابقت دارند.

در دنیای ارزهای دیجیتال، یک اسنپ شات به ثبت وضعیت یک بلاک چین در یک نقطه خاص از زمان اشاره دارد که اساساً از کل دفتر کل یا لجر عکس می‌گیرد. این رکورد شامل تمام آدرس‌های موجود و داده‌های مرتبط با آنها می‌شود، مانند:

• معاملات
• هزینه‌ها
• مقادیر و موجودی حساب
• فراداده (اطلاعات تکمیلی)

مراحل حسابرسی شخص ثالث به شرح زیر است:

اسنپ‌شات و ناشناس‌سازی: حسابرس یک اسنپ‌شات ناشناس از موجودی‌های زنجیره‌ای یا آن‌چین صرافی ارز دیجیتال یا متولی می‌گیرد.

ایجاد درخت مرکل: آنها این داده‌ها را در یک درخت مرکل سازماندهی می‌کنند، یک ساختار داده ویژه که به‌طور موثر یکپارچگی اطلاعات را تأیید می‌کند. هر موجودی دارای یک کد هش منحصر به فرد در درخت است.

تأیید کاربر (اختیاری):در برخی موارد، حسابرس ممکن است کاربران را با جمع‌آوری امضا از حساب‌های فردی برای تأیید وجود آنها درگیر کند.

2.اثبات مرکل

این روش از قدرت فناوری بلاک چین استفاده می‌کند. به‌جای ممیزی کامل، این شرکت رمزارزی مالکیت کیف پول‌هایی را که در آن وجوه کاربران را نگهداری می‌کند، اثبات می‌کند.

کلید عمومی و امضا: صرافی پیامی را با کلید خصوصی مرتبط با آدرس کیف پول عمومی خود امضا کرده و کنترل را ثابت می‌کند.

اثبات مرکل: آنها همچنین یک اثبات مرکل، یک هش رمزنگاری که موجودی کاربر خاص را در درخت مرکل تأیید می‌کند، بدون اینکه کل ترازنامه را فاش کند، ارائه می‌دهند.

هر دو روش شفافیت را ارائه می‌دهند ولی حسابرسی‌های شخص ثالث جامع‌تر است اما می‌تواند زمان‌بر و پرهزینه باشد و روش اثبات مرکل سریع‌تر و ارزان‌تر است.

آیا اثبات ذخایر می‌تواند از سقوط صرافی‌ها جلوگیری کند؟

اثبات ذخایر (PoR) به عنوان یک ابزار نویدبخش برای جلوگیری از سقوط صرافی‌های کریپتو توسعه یافته است، اما درک محدودیت‌های آن اهمیت بسیاری دارد. اگرچه این روش یک راه‌حل قطعی نیست، ولی شفافیتی را ارائه می‌دهد که می‌تواند اعتماد ایجاد کند، رفتارهای مخاطره آمیز را کاهش دهد و در نهایت می‌تواند از شانس سقوط صرافی‌ها بکاهد.

بانکی را تصور کنید که به شما اجازه می‌دهد که موجودی صندق‌هایش را بررسی کنید تا مطمئن شوید که پول نقد کافی دارد. این مورد شبیه کاری است که PoR انجام می‌دهد.

با این حال، اثبات ذخایر محدودیت‌هایی نیز دارد. PoR بر دارایی‌ها تمرکز می‌کند، نه بدهی‌ها. صرافی ممکن است بد‌هی‌های گزارش نشده‌ای داشته باشد که می‌تواند منجر به سقوط شود. برخی از صرافی‌ها نیز ممکن است سعی کنند نتایج PoR را دستکاری کنند.

در نتیجه، PoR یک گام مهم در جهت جلوگیری از سقوط صرافی‌ها است که با ترویج اعتماد و رفتار مسئولانه است. با این حال، باید با سایر اقدامات مانند امنیت سایبری قوی و مقررات سختگیرانه‌تر ترکیب شود.

محدودیت‌های روش اثبات ذخایر

اثبات ذخایر (PoR)، اگرچه برای ایجاد اعتماد ارزشمند است، اما دارای محدودیت‌هایی است که مانع از توانایی آن برای ایمن‌کردن کامل وجوه کاربران و جلوگیری از سقوط صرافی‌ها می‌شود. در ادامه به برخی از نقاط ضعف کلیدی اشاره می‌کنیم:

اسنپ‌شات آنی: حسابرسی‌های PoR یک تصویر واحد از ذخایر صرافی در یک لحظه خاص ارائه می‌دهد. این تضمینی برای پرداخت بدهی در آینده نیست. صرافی می‌تواند پس از حسابرسی بدهی‌ها ایجاد کند یا رفتاری پرخطر داشته باشد که بعداً منجر به سقوط شود.

دامنه محدود بررسی: PoR در درجه اول بر دارایی‌های زنجیره‌ای (ارزهای دیجیتال در کیف پول‌های صرافی) متمرکز است. این مورد بینشی در مورد سلامت مالی کلی صرافی ارائه نمی‌دهد. بدهی‌هایی مانند وام‌های گرفته شده یا پرداخت‌های معوق منعکس نمی‌شوند.

پتانسیل برای دستکاری: گاهی اوقات یک بازیگر بد می‌تواند از خلاها سوء استفاده کند. آنها ممکن است به طور موقت وجوه قرض کنند تا حسابرسی را انجام دهند یا داده‌های ذخیره را دستکاری کرده و تصور نادرستی از پرداخت بدهی ایجاد کنند.

اعتماد به اشخاص ثالث مورد اعتماد: حسابرسی PoR سنتی بر حسابرسان مستقل متکی است. اگر حسابرس فاقد صداقت یا صلاحیت باشد، نتایج PoR ممکن است گمراه‌کننده باشد. به طور مشابه، PoR مبتنی بر درخت مرکل از کاربران می‌خواهد که به پیاده‌سازی سیستم توسط صرافی اعتماد کنند.

عدم استانداردسازی:در حال حاضر، هیچ رویکرد استانداردی برای PoR وجود ندارد. این ناهماهنگی مقایسه سلامت مالی صرافی‌های مختلف و ارزیابی اثربخشی واقعی شیوه‌های PoR آنها را دشوار می‌کند.

چه شرکت‌هایی باید اثبات ذخایر ارائه دهند؟

اثبات ذخایر (PoR) برای شرکت‌هایی که به عنوان حضانت‌کننده دارایی‌های کاربر در فضای ارزهای دیجیتال عمل می‌کنند بسیار مرتبط است. در ادامه به این موارد می‌پردازیم:

صرافی‌های ارزهای دیجیتال

این پلتفرم‌ها سپرده‌های کاربران را در ارزهای دیجیتال مختلف نگه‌می‌دارند. PoR به کاربران اطمینان می‌دهد که وجوه آنها به آسانی برای برداشت در دسترس است و قرض داده‌نشده یا برای سرمایه گذاری‌های پرخطر استفاده نشده است.

پلتفرم‌های وام‌دهی کریپتو

این شرکت‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا با وام دادن به آن‌ها، سود دارایی‌های کریپتو خود را کسب کنند. PoR تأیید می‌کند که پلتفرم دارای ذخایر کافی برای پوشش همه وام‌های معوق و بازپرداخت کاربران است.

کیف پول‌های رمزنگاری شده با خدمات حضانتی

برخی کیف پول ها کلیدهای خصوصی کاربر را نگه می‌دارند و دارایی‌های رمزارزی آنها را مدیریت می‌کنند. PoR نشان می‌دهد که ارائه‌دهنده کیف پول در واقع مالک رمزارزی است که ادعا می‌کند از طرف کاربران نگهداری می‌کند.

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) با ویژگی‌های حضانتی

در حالی که برخی از DEX‌ها وجوه کاربر را نگه نمی‌دارند، برخی دیگر ویژگی‌های حضانتی مانند استیک یا معامله مارجین را ارائه می‌دهند. برای این ویژگی‌ها، PoR می‌تواند اعتماد را افزایش دهد.

در اصل، هر شرکت کریپتویی که دارایی‌های کاربران را از طرف خود نگهداری و مدیریت می‌کند، می‌تواند از پیاده‌سازی PoR برای ایجاد اعتماد و شفافیت بهره‌مند شود.

نتیجه‌گیری

در نتیجه، اثبات ذخایر (PoR) به عنوان یک ابزار حیاتی برای تقویت اعتماد و امنیت در اکوسیستم ارزهای دیجیتال ظاهر شده است. این گزارش با ترویج شفافیت از احتمال وقوع رفتارهای پرخطر جلوگیری می‌کند. در حالی که PoR راه حلی قطعی نیست، اما نشان‌دهنده گامی مهم به سمت یک محیط رمزارزی پایدارتر و قابل اعتمادتر است.

با نگاهی به آینده، استانداردسازی شیوه‌های PoR و ادغام چارچوب‌های نظارتی، اثربخشی آن را بیشتر تقویت خواهد کرد. همانطور که صنعت کریپتو به بلوغ می‌رسد، احتمالاً PoR نقش اصلی را در ایجاد اعتماد کاربران و تضمین مدیریت مسئولانه دارایی‌های دیجیتال ایفا می‌کند.