علائم چه بیماری‌هایی شبیه به علائم نورالژی سه قلو است؟

نورالژی سه قلو، که باعث درد شدیدی می‌شود که مبتلایان ممکن است به خودکشی فکر کنند، یک بیماری عصبی نادر است که اغلب برای سال‌ها به اشتباه به عنوان گوش درد، دندان یا مشکل فک تشخیص داده می‌شود. به دلیل درد شدیدی که ایجاد می‌کند نگران کننده است، که می‌تواند منجر به موافقت بیماران و دندانپزشکان با درمان‌های تهاجمی برای تسکین دردی شود که نیازی نیست، بشود. نورالژی سه قلو را می‌توان به‌عنوان بیماری دائمی دهان/دندان و اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (که ممکن است سابقه داشته باشد) اشتباه تشخیص داد. در ادامه به بیماری‌هایی که علائم مشابهی با نورالژی سه قلو دارند نگاهی میندازیم:

1. سندرم اختلال عملکرد درد میوفاشیال (MDPS)

MDPS نوعی درد صورت است زیرا ماهیچه مورد استفاده برای جویدن را درگیر می‌کند. این درد در نتیجه کار بیش از حد عضلات که عمدتاً برای جویدن یا جویدن استفاده می‌شود، رخ می‌دهد. هنگامی که یک فرد مشکل دندان قروچه دارد، می‌تواند منجر به خستگی عضلانی به شکل سندرم اختلال عملکرد درد میوفاشیال شود. این درد موضعی در ناحیه فک پایین یا استخوان فک اتفاق می‌افتد.

2. نورالژی گلوسوفارنکس (GPN)

GPN عصب گلوفارنکس را درگیر می‌کند، که مسئول واکنش گگ فرد است. با درد متناوب آن مشخص می‌شود، درد تیز معمولا در نزدیکی لوزه‌ها است.

3. درد دندان

دندان درد ناشی از پوسیدگی یا خالی شدن دندان می‌تواند باعث درد دندان شود. بسته به گسترش بیماری، این ناراحتی می‌تواند لحظه ای یا ادامه دار باشد. یکی دیگر از مواردی که می‌تواند مانند درد دندان باشد، مصرف فوری محصولات سرد یا یخ زده است. درد معمولا بعد از خوردن غذا از بین می‌رود.

4. عفونت سینوسی (سینوزیت)

در صورت بروز بیماری، انتظار التهاب یا تورم در سینوس‌های خود را داشته باشید. ناحیه اطراف حساس و دردناک است. حتی می‌تواند باعث سردرد شود. هنگامی که درمان عفونت را درمان کرد، درد به تدریج کاهش می‌یابد و در نهایت از بین می‌رود.

5. سندرم مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)

اختلال TMJ شبیه MDPS است به این معنا که می‌تواند به دلیل دندان قروچه باشد. تفاوت آنها در این است که MDPS بر عضلات لازم برای جویدن تأثیر می‌گذارد. TMJ مفصل گیجگاهی فکی را که مسئول حرکات فک مانند باز و بسته شدن است، تحت تاثیر قرار می‌دهد. درد ناشی از سندرم TMJ می‌تواند به سر و حتی به پشت گردن تابیده شود. پوشش درد احتمالاً به همین دلیل است که برخی از افراد فکر می‌کنند به نورالژی سه قلو مبتلا هستند.

6. میگرن و سردرد

اگرچه این دو شرایط متفاوت هستند، اما علائم مشابهی دارند که شامل درد در اطراف سر است. این درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است برای چند روز در مورد میگرن باقی بماند. میگرن و سردرد به خودی خود با نورالژی سه قلو متفاوت هستند زیرا با وجود آنها باز هم می‌توانید لبخند بزنید. انجام این کار لزوما سردرد شما را بدتر نمی کند اما در صورت ابتلا به نورالژی سه قلو، فوراً از کار خود پشیمان خواهید شد.

نورا لژی سه قلو چه فعالیت‌هایی را تحت تأثیر قرار می‌گیرند؟

گفتگو

صحبت کردن برای کسی است که تشخیص داده شده نورالژی سه قلو دارد، در هر شکلی نه تنها خسته کننده است بلکه می‌تواند آزاردهنده باشد. افراد مبتلا به این بیماری برای برقراری ارتباط به جای گفتگو به زبان اشاره یا حتی ارسال پیامک روی می‌آورند.

خندیدین یا لبخند زدن

نه تنها لبخند زدن در این شرایط دشوار است، بلکه اخم کردن، پوزخند زدن و سایر حالات صورت نیز دشوار است چرا که این فعالیت‌ها نیاز به کشش عضلات صورت دارند.

خوردن و آشامیدن

روش‌های جایگزینی برای مشکلات گفتگو یا خندیدن با این بیماری وجود دارد اما، یافتن راه دیگری برای خوردن و نوشیدن چالش برانگیز است. قرار دادن لوله غذا در گلو یک گزینه است، اما افراد زیادی ممکن است این کار را انجام ندهند.

آمار شیوع و بروز نورالژی سه قلو

گزارش شده است که سالانه 150000 نفر با نورالژی سه قلو (TN) تشخیص داده می‌شوند. در حالی که این اختلال می‌تواند در هر سنی رخ دهد، این اختلال در افراد بالای 50 سال شایع است. نوعی از TN با مولتیپل اسکلروزیس (MS) مرتبط است.

علل ابتلا به نورالژی سه قلو

دو نوع TN وجود دارد – اولیه و ثانویه. علت دقیق TN هنوز ناشناخته است، اما درد همراه با آن نشان دهنده تحریک عصب است. نورالژی اولیه سه قلو با فشرده شدن عصب، به طور معمول در قاعده سر، جایی که مغز با نخاع ملاقات می‌کند، مرتبط است. این معمولاً به دلیل تماس بین شریان یا سیاهرگ سالم و عصب سه قلو در پایه مغز است. این فشار روی عصب در هنگام ورود به مغز وارد می‌شود و باعث از کار افتادن عصب می‌شود. TN ثانویه در اثر فشار بر روی عصب ناشی از تومور، ام اس، کیست، آسیب صورت یا سایر شرایط پزشکی است که به غلاف میلین آسیب می‌رساند .

علائم نورالژی سه قلو

اکثر بیماران گزارش می‌دهند که درد آنها به طور خود به خود و ظاهراً از جایی شروع می‌شود. سایر بیماران می‌گویند درد آنها به دنبال تصادف رانندگی، ضربه به صورت یا کار دندانپزشکی است. در مواردی که دندانپزشکی انجام می‌شود، به احتمال زیاد این اختلال قبلاً ایجاد شده و سپس باعث ایجاد علائم اولیه شده است. درد اغلب برای اولین بار در امتداد فک بالا یا پایین تجربه می‌شود، بنابراین بسیاری از بیماران تصور می‌کنند آبسه دندانی دارند. برخی از بیماران به دندانپزشک خود مراجعه می‌کنند و در واقع یک کانال ریشه انجام می‌دهند که به ناچار هیچ تسکینی به همراه ندارد. وقتی درد ادامه پیدا می‌کند، بیماران متوجه می‌شوند که مشکل مربوط به دندان نیست.

درد TN به عنوان نوع 1 (TN1) یا نوع 2 (TN2) تعریف می‌شود. TN1 با درد شدید تیز، ضربان دار، پراکنده، سوزش یا شوک مانند در اطراف چشم ها، لب ها، بینی، فک، پیشانی و پوست سر مشخص می‌شود. TN1 می‌تواند بدتر شود و در نتیجه طلسم‌های درد بیشتری ایجاد شود که بیشتر طول می‌کشد. درد TN2 اغلب به صورت یک درد ثابت، سوزش، دردناک وجود دارد و همچنین ممکن است شدت ضربه کمتری نسبت به TN1 داشته باشد.

بیماران اغلب دچار حملات طولانی مدت و حملات مکرر می‌شوند که به دنبال آن هفته ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها درد کم یا بدون درد به دنبال دارد. با این حال، الگوی معمول این است که حملات در طول زمان با دوره‌های کوتاه‌تر بدون درد تشدید می‌شوند. برخی از بیماران کمتر از یک حمله در روز را تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر هر ساعت یک دوجین یا بیشتر را تجربه می‌کنند. درد معمولاً با احساسی شبیه به یک شوک الکتریکی شروع می‌شود که در کمتر از 20 ثانیه به درد شدید منجر می‌رسد. این درد اغلب بیماران را دچار انقباض غیرقابل کنترل صورت می‌کند، به همین دلیل است که این اختلال به نام tic douloureux نیز شناخته می‌شود.

درد می‌تواند در یک نقطه متمرکز شود یا در سراسر صورت پخش شود. به طور معمول، فقط در یک طرف صورت است. با این حال، در موارد نادر و گاهی اوقات هنگامی که با مولتیپل اسکلروزیس همراه است، بیماران ممکن است در هر دو طرف صورت خود احساس درد کنند. نواحی درد شامل گونه ها، فک، دندان ها، لثه ها، لب ها، چشم‌ها و پیشانی است.

تشخیص

TN یکی از مشکلاتی است که تشخیص آن می‌تواند بسیار دشوار باشد، زیرا هیچ آزمایش تشخیصی خاصی وجود ندارد و علائم بسیار شبیه به سایر اختلالات درد صورت است. بنابراین، هنگام احساس درد غیرمعمول و تیز در اطراف چشم ها، لب ها، بینی، فک، پیشانی و پوست سر ضروری است که به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید، به خصوص اگر اخیراً جراحی دندان یا سایر جراحی‌های صورت انجام نداده اید. بیمار باید با رسیدگی به مشکل با پزشک، مراقبت‌های اولیه را شروع کند. در صورت نیاز پزشک او را به متخصص ارجاع می‌دهد.

آزمایش دادن

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)می تواند تشخیص دهد که آیا تومور یا ام اس روی عصب سه قلو تاثیر می‌گذارد یا خیر. یک MRI با وضوح بالا، برش نازک یا سه بعدی نشان می‌دهد که آیا فشردگی ناشی از رگ خونی وجود دارد یا خیر. تکنیک‌های اسکن جدیدتر می‌توانند نشان دهند که رگ روی عصب فشار می‌آورد و حتی ممکن است میزان فشرده‌سازی را نشان دهد. فشردگی ناشی از وریدها در این اسکن‌ها به راحتی قابل تشخیص نیست. آزمایش‌ها می‌توانند به رد سایر علل اختلالات صورت کمک کنند. TN معمولاً بر اساس شرح علائم ارائه شده توسط بیمار، شرح حال دقیق بیمار و ارزیابی بالینی تشخیص داده می‌شود. هیچ آزمایش تشخیصی خاصی برای TN وجود ندارد، بنابراین پزشکان باید به شدت به علائم اعتماد کنند. پزشکان تشخیص خود را بر اساس نوع درد (ناگهانی، سریع و شوک مانند)، محل درد و چیزهایی که باعث ایجاد درد می‌شوند، قرار می‌دهند. فیزیکی ومعاینات عصبی نیز ممکن است انجام شود که در آن پزشک قسمت‌هایی از صورت شما را لمس کرده و معاینه می‌کند تا بهتر بفهمد درد در کجا قرار دارد.

درمان نورالژی سه قلو

نورالژی سه قلو (TN)، یا tic douloureux به عنوان دردناک ترین درد شناخته شده برای بشر توصیف می‌شود اما نباید بترسید چرا که تمام دردهای صورت، الزاماً نورالژی سه قلو نیست. هنگامی که به دنبال مراقبت یا درمان هستید، بسیار مهم است که بدانید باید به چه چیزهایی توجه کنید. اگر با ناراحتی مداوم و فراگیر در صورت خود کنار می‌آیید، موارد عود را ردیابی کنید و تجربیات خاص خود را یادداشت کنید. مشخص کنید که کدام نواحی هنگام لمس احساس درد می‌کنند.

اگرچه این بیماری همیشه قابل درمان نیست، اما درمان‌هایی برای کاهش درد ناتوان کننده وجود دارد. به طور معمول، داروهای ضد تشنج اولین انتخاب درمانی هستند. عمل جراحی برای کسانی که از داروها جواب نگرفته‌اند یا از عوارض جانبی جدی این داروها رنج می‌برند، گزینه مناسبی است. با معاینه دقیق سر و گردن توسط متخصص درد دهان و صورت تشخیص داده می‌شود که مشخص می‌کند منبع درد از عصب سه قلو نشات می‌گیرد. درمان TN معمولاً با داروها شروع می‌شود و در نهایت به مداخلات جدی تری منجر می‌شود.

درمان‌های غیر جراحی

چندین راه موثر برای کاهش درد وجود دارد، از جمله انواع داروها. داروها معمولاً با دوزهای پایین شروع می‌شوند و به تدریج بر اساس پاسخ بیمار به دارو افزایش می‌یابند. برای مثال کاربامازپین، یک داروی ضد تشنج، رایج ترین دارویی است که پزشکان برای درمان TN استفاده می‌کنند. در مراحل اولیه بیماری، کاربامازپین درد را برای اکثر افراد کنترل می‌کند. هنگامی که بیمار با این دارو تسکین نمی یابد، پزشک دلیلی برای شک کردن به اینکه آیا TN وجود دارد یا خیر پیدا می‌کند. با این حال، اثر کاربامازپین با گذشت زمان کاهش می‌یابد. عوارض جانبی احتمالی شامل سرگیجه، دوبینی، خواب آلودگی و حالت تهوع است.

گاباپنتین، یک داروی ضد تشنج، که بیشتر برای درمان صرع یا میگرن استفاده می‌شود، می‌تواند TN را نیز درمان کند. عوارض جانبی این دارو جزئی است و شامل سرگیجه و/یا خواب آلودگی است که خود به خود برطرف می‌شود.

اکسکاربازپین، یک داروی جدیدتر، اخیراً به عنوان اولین خط درمان مورد استفاده قرار گرفته است. از نظر ساختاری با کاربامازپین مرتبط است و ممکن است به آن ترجیح داده شود، زیرا به طور کلی عوارض جانبی کمتری دارد. عوارض جانبی احتمالی شامل سرگیجه و دوبینی است.

سایر داروها عبارتند از: باکلوفن، آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، پره گابالین، فنی توئین، والپروئیک اسید، کلونازپام، والپورات سدیم، لاموتریژین، توپیرامات، فنی توئین.

این داروها به جز عوارض جانبی، معایبی نیز دارند. برخی از بیماران ممکن است برای تسکین درد به دوزهای نسبتاً بالایی نیاز داشته باشند و عوارض جانبی در دوزهای بالاتر آشکارتر می‌شود. داروهای ضد تشنج ممکن است با گذشت زمان اثربخشی خود را از دست بدهند. برخی از بیماران ممکن است به دوز بالاتری برای کاهش درد یا یک داروی ضد تشنج دوم نیاز داشته باشند که می‌تواند منجر به واکنش‌های نامطلوب دارویی شود. بسیاری از این داروها می‌توانند روی برخی از بیماران، به ویژه افرادی که سابقه سرکوب مغز استخوان و مشکل کلیه و کبد دارند، اثر سمی داشته باشند. این بیماران برای اطمینان باید خون خود را کنترل کنند.

به طور خلاصه به منظور درمان نورالژی سه قلو، پزشک ممکن است داروهای زیر را برای کاهش سیگنال‌های درد منتقل شده به مغز تجویز کند:

• داروهای ضد تشنج مانند تگرتول (کاربامازپین) یا نورونتین (گاباپنتین)
• داروهای ضد افسردگی، که ممکن است اثرات تسکین درد قابل توجهی داشته باشند.

درمان با جراحی

اگر داروها در درمان TN ناکارآمد باشند، چندین روش جراحی ممکن است به کنترل درد کمک کند. درمان جراحی به دو دسته تقسیم می‌شود:

• جراحی باز جمجمه یا 2) روش‌های ضایعه

به طور کلی، جراحی باز برای بیمارانی انجام می‌شود که بر روی عصب سه قلو از یک رگ خونی مجاور فشار وارد می‌شود که با تصویربرداری از مغز، مانند MRI ویژه، تشخیص داده می‌شود. تصور می‌شود که این جراحی مشکل اصلی ایجاد TN را از بین می‌برد. در مقابل، روش‌های ضایعه شامل مداخلاتی است که عصب سه قلو را عمداً صدمه می‌زند تا از انتقال درد توسط عصب به صورت جلوگیری شود. اثرات ضایعه ممکن است کوتاه‌تر باشد و در برخی کلیدها ممکن است منجر به بی‌حسی در صورت شود.

به طور خلاصه اگر دارو در درمان درد بی اثر باشد یا عوارض جانبی غیرقابل تحملی ایجاد کند، ممکن است مداخله جراحی ضروری باشد. افرادی که از TN رنج می‌برند اغلب به دنبال درمان جراحی هستند و گزینه‌های زیر را بررسی می‌کنند:

• رفع فشار میکروواسکولار
• رادیوسرجری گاما نایف
• تزریق گلیسرول
• فشرده سازی بالون
• ضایعات حرارتی با فرکانس رادیویی

درمان‌های جایگزین – طب سوزنی، بیوفیدبک، تنظیم کایروپراکتیک، تحریک الکتریکی عصب، مدیتیشن، تغذیه درمانی، ویتامین درمانی و یوگا برخی از درمان‌های جایگزین برای TN هستند که برخی از بیماران ممکن است دنبال کنند.

نویسنده : دکتر مرتضوی جراح مغز و ستون فقرات www.mortazaviclinic.com